Stan epidemii a siła wyższa.
2020-03-30
W związku z wybuchem pandemii choroby COVID-19 wywoływanej przez koronawirusa SARS-CoV-2 realizacja zobowiązań wynikających z łączących strony stosunków umownych może być znacząco utrudniona lub wręcz uniemożliwiona. Utrudnienie lub uniemożliwienie wykonywania zobowiązań umownych może zaś powodować daleko idące skutki w relacjach handlowych pomiędzy stronami umów.
Przepisy polskiego porządku prawnego nie przewidują legalnej definicji siły wyższej, jak również nie wskazują kryteriów niezbędnych do uznania pewnych zdarzeń za siłę wyższą. Wobec braku ustawowej definicji siły wyższej, należy odwołać się do dorobku orzecznictwa i doktryny. Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie powszechnie przyjmuje się, że za siłę wyższą jest uznawane wyłącznie zdarzenie charakteryzujące się trzema następującymi cechami:
1) zewnętrznością,
2) niemożliwością jego przewidzenia oraz
3) niemożliwością zapobieżenia jego skutkom.
Zewnętrzność zdarzenia występuje wówczas, gdy następuje poza strukturą przedsiębiorstwa. Niemożliwość przewidzenia, że dane zdarzenie nastąpi, pojmowane jest jako jego nadzwyczajność i nagłość. Niemożliwość zapobiegnięcia skutkom zdarzenia jest określana jako jego przemożność, a więc niezdolność do odparcia nadchodzącego niebezpieczeństwa. Podawanymi w orzecznictwie przejawami siły wyższej są katastrofalne zjawiska wywołane działaniem sił natury, np. powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, pożary lasów. Za siłę wyższą uznaje się także akty władzy publicznej oraz zjawiska społeczne lub polityczne o skali katastrofalnej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 19 listopada 2019 r., sygn. akt III APa 15/19). Dane zdarzenie można zakwalifikować jako siłę wyższą, jeżeli wszystkie powyższe przesłanki zostaną spełnione łącznie.
W naszej ocenie wybuch pandemii koronawirusa z uwagi na zaistnienie wyżej wymienionych przesłanek może zostać zakwalifikowany jako zdarzenie o charakterze siły wyższej. Ostatecznej oceny w tym zakresie będą natomiast dokonywać sądy, rozpoznając każdorazowo ewentualne spory powstałe na tym tle pomiędzy stronami umów.