GDBD - Kancelaria Radców Prawnych

Rozwój cywilizacyjny polegający na postępie technologicznym, urbanizacji, rozwoju przemysłu i rolnictwa, a także ciągłym wzroście ilości wytwarzanych odpadów powoduje negatywne zmiany środowiska przyrodniczego w tym spadek różnorodności biologicznej. W związku z tym koniecznym stało się podjęcie przez państwa działań zmierzających do ochrony przyrody poprzez stworzenie odpowiednich rozwiązań prawnych chroniących środowisko naturalne z jednej strony i nie hamujących rozwoju gospodarczego z drugiej.

Fundamentalne zasady w polityce społeczno-gospodarczej nakazujące uwzględniać ochronę przyrody zostały ustalone podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych, która odbyła się w 1992 r. w Rio de Janeiro. Podczas obrad przyjęto Konwencję o zachowaniu różnorodności biologicznej[1] (zwaną Konwencją z Rio), której głównym celem jest ochrona bioróżnorodności w skali globalnej oraz zrównoważone wykorzystywanie zasobów środowiskowych, a także sprawiedliwy podział korzyści czerpanych z zasobów genetycznych.

 Wspólnota europejska realizuje w/w cele za pomocą mechanizmów zawartych w Dyrektywie 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa[2] (dalej ?dyrektywa ptasia?) a także Dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory[3] (dalej ?dyrektywa siedliskowa?), która zobowiązała państwa członkowskie Unii Europejskiej do wprowadzenia podstaw prawnych dla rozwoju sieci obszarów chroniących zagrożone w skali europejskiej gatunki roślin, zwierząt i rodzaje siedlisk przyrodniczych. Te dwie dyrektywy przewidują stworzenie systemu obszarów stanowiących spójną funkcjonalnie sieć - Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000, umożliwiającą realizację spójnej polityki ochrony zasobów przyrodniczych na obszarze Unii Europejskiej, tworzoną przez wyznaczone w ramach w/w dyrektyw obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Obowiązek wyznaczania obszarów Natura 2000 dotyczy wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, a więc i Polski.

Z drugiej strony państwa członkowskie poprzez przyjęcie Dyrektywy 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008r. w sprawie odpadów oraz uchylającą niektóre dyrektywy[4] (dalej ?dyrektywa odpadowa?) określiły cele polityki w dziedzinie odpadów, które zostały sformułowane między innymi jako zmniejszenie negatywnych skutków wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi dla zdrowia ludzkiego i środowiska a także zmierzanie do ograniczania wykorzystania zasobów naturalnych oraz skupienie się na zmniejszeniu ich negatywnego oddziaływania na środowisko.

Mając na uwadze powyższe można postawić tezę, że zasadnicze cele Dyrektyw siedliskowej, ptasiej i odpadowej w zakresie ochrony środowiska i zasobów naturalnych są ze sobą zbieżne, chociaż przedmiot i zakres ich regulacji jest różny.

W niniejszym artykule autor podejmuje próbę zestawienia rozwiązań prawnych przyjętych przez polskie ustawodawstwo dotyczące ustanawiania i ochrony celów i przedmiotu obszarów Natura 2000 z celami w zakresie gospodarki odpadami jakie stawia przed Polską Unia Europejska i udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy przyjęte mechanizmy prawne pozwalają na realizację obu tych celów, czy je ograniczają.

Dyrektywa siedliskowa dotyczy ?zapewnienia różnorodności biologicznej poprzez ochronę siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej flory i fauny na europejskim terytorium Państw Członkowskich?[5], Dyrektywa ptasia dotyczy ?zapewnienia ochrony wszystkich gatunków ptactwa występujących naturalnie w stanie dzikim na europejskim terytorium państwa członkowskich?[6], Dyrektywa odpadowa zaś ?ustanawia środki służące ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez zapobieganie i zmniejszanie negatywnego wpływu wynikającego z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi oraz przez zmniejszenie ogólnych skutków użytkowania zasobów i poprawę efektywności takiego użytkowania?[7].

Ramy prawne określone poprzez w/w Dyrektywy powinny być wypełnione poprzez ustawodawstwa krajowe, które na poziomie poszczególnych państw członkowskich będą realizowały cele polityki wspólnotowej w zakresie ochrony przyrody także poprzez instrumenty oddziaływania na gospodarkę odpadami nie ograniczając jej (gospodarki odpadami) w możliwości realizacji jej celów skonkretyzowanych jako

• osiągnięcia do 31 grudnia 2014 r. odzysku na poziomie minimum 60% oraz recyklingu na poziomie minimum 55 % odpadów opakowaniowych,
• sukcesywne ograniczanie masy składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, począwszy od 75% w 2010 r., poprzez 50% w 2013, aż do osiągnięcia w roku 2020 poziomu 35 % w stosunku do masy tych odpadów wytwarzanych w 1995 r.,
• zebranie w 2012 r. 25 % zużytych baterii i akumulatorów przenośnych, a w 2016 r. osiągnięcie poziomu zbierania 45 % tych odpadów,
• zebranie w skali roku 4 kg na mieszkańca zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego(pochodzącego z gospodarstw domowych),[8]

Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. tj. z dnia 25 sierpnia 2009 r. (Dz.U. z 2009r. Nr 151, poz.1220) ustanawia krajowe normy prawne regulujące ustanawianie obszarów Natura 2000 jako jednej z form ochrony przyrody.

Na koniec stycznia 2011r. łączna powierzchnia obszarów Natura 2000 wynosi blisko 20% powierzchni Polski[9], a ilość instalacji do przetwarzania różnych grup odpadów wynosi ponad 1365 (suma instalacji z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014[10]), co oznacza, że na każde 229 km kwadratowe powierzchni Polski przypada 1 instalacja do przetwarzania odpadów. Z informacji zawartych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2014r. wynika, że w Polsce nie ma wystarczającej infrastruktury do zagospodarowania odpadów komunalnych by Polska mogła zrealizować cele w zakresie ograniczenia masy składowanych odpadów komunalnych jak i poziomów recyklingu i odzysku odpadów opakowaniowych. Koniecznym zatem jest zwiększenie liczby  instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych przy zachowaniu należytej dbałości o środowisko naturalne, w tym o ochronę zasobów przyrodniczych Natura 2000.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody[11], ochrona zasobów przyrodniczych na obszarach Natura 2000 opiera się przede wszystkim na ograniczaniu działań mogących w znaczący sposób pogorszyć właściwy stan ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.

Przepis art.33 Ustawy o ochronie przyrody stanowi, iż zabrania się, z zastrzeżeniem art.34, podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:

1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub

2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub

3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.

Nie oznacza to jednak, że na obszarach Natura 2000 nie można realizować przedsięwzięć ? zabronione jest natomiast to, co ma znaczący negatywny wpływ na cele ochrony poszczególnych obszarów.

Zgodnie z ust.3 art.33 Ustawy o ochronie przyrody, projekty polityk, strategii, planów i programów oraz zmian do takich dokumentów a także planowane przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub obszarów lub nie wynikają z tej ochrony, wymagają przeprowadzenia odpowiedniej oceny oddziaływania na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko[12] (dalej ?Ustawa o udostępnianiu informacji?).

W tym miejscu należy wskazać jakie projekty polityk, plany, strategie i programy w zakresie gospodarki odpadami winny podlegać ocenie oddziaływania na środowisko i uwzględniać oddziaływanie na obszary Natura 2000.

Zgodnie z Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012r.[13] dla celów założonych w polityce ekologicznej państwa opracowuje się plany gospodarki odpadami na poziomie krajowym i wojewódzkim.

Zgodnie z Ustawą o udostępnianiu informacji cenie oddziaływania na środowisko poddawane są polityki, strategie, plany lub programy, obejmujące w szczególności:

a) uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko,

b) sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko,

c) uzyskanie wymaganych ustawą opinii,

d) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu;

Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w/w dokumentów określone zostało jako ?strategiczna ocena oddziaływania na środowisko?.

Zgodnie z art. 46 Ustawy o udostępnianiu informacji przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty:

1) koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego;

2) polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;

3) polityk, strategii, planów lub programów innych niż wymienione w pkt 1 i 2, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony.

W przypadku zasadniczego dokumenty kreującego na terenie Polski gospodarkę odpadami jakim jest Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010[14] (dalej ?KPGO 2010?) z aktualizacją dokonaną poprzez przyjęcie Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014 uchwałą Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2010r.[15] Strategicznej ocenie oddziaływania na obszar Natura 2000 poddano projekt KPGO 2010r. a w przypadku aktualizacji wprowadzonej przez KPGO 2014 odstąpiono od konieczności poddawania jej strategicznej ocenie uznając, że zostały spełnione przesłanek z art.48 Ustawy o udostępnianiu informacji.[16]

Zgodnie z art. 51 i 52 Ustawy o udostępnianiu informacji, organ opracowujący dokumenty między innymi takie jak polityk, strategii, planów, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony opracowują prognozy oddziaływania na środowisko.

KPGO 2010 jak i KPGO 2014 nie zawierają wskazań co do lokalizacji instalacji do zagospodarowania odpadów. Z zawartych w rozdziale 7 KPGO 2010 wniosków dotyczących prognozy oddziaływania projektu KPGO 2010 na środowisko wynika, że ?planowane w ranach KPGO 2010 instalacje do przerobu odpadów mogą w skali lokalnej stanowić zagrożenie dla środowiska i zdrowia. Należy zatem przy planowaniu ich lokalizacji uwzględniać potencjalne możliwości oddziaływania na obszary gdzie przebywają ludzie lub obszary chronione.?[17]

Zgodnie w/w przepisami Minister Środowiska w lipcu 2006r. opracował ?Prognozę oddziaływania na środowisko projektu Krajowego planu gospodarki odpadami 2010?, w której w zakresie oddziaływania na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 wynikającego z działań w gospodarki odpadami stwierdzono, że ?można rozważać ewentualne konflikty między siecią Natura 2000 a lokalizacją obiektów gospodarki odpadami komunalnymi, instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych oraz składowisk odpadów. Na etapie krajowego planu nie ustala się szczegółowej Prognoza oddziaływania na środowisko Krajowego planu gospodarki odpadami 2010, lokalizacji instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów, takich jak kompostownie czy spalarnie.

Zadanie to powinno należeć do planów wojewódzkich. Wobec pełnej informacji o rozmieszczeniu sieci Natura 2000 możliwe będzie uniknięcie konfliktów na etapie opracowywania szczegółowej lokalizacji poszczególnych instalacji w skali regionalnej.

Biorąc pod uwagę inne ograniczenia takie jak osadnictwo, tereny upraw i inne obszary receptorowe, można stwierdzić, że nie jest możliwe ani celowe rozważanie szczegółowej lokalizacji obiektów gospodarki odpadami na poziomie krajowego planu.?[18]

Biorąc pod uwagę powyższe to na poziomie opracowania przez zarząd województwa wojewódzkich planów gospodarki odpadami możliwe jest zestawienie lokalizacji obiektów zagospodarowania odpadów w stosunku do obszarów Natura 2000 i dokonanie analizy i oceny ich oddziaływania na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000.

Głównym celem prognozy oddziaływania na środowisko jest określenie możliwych skutków w środowisku, jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji zaktualizowanego wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, jednak należy mieć jednocześnie na uwadze, że sam plan gospodarki odpadami jest jedynie opisem zamierzeń mających na celu poprawę sytuacji w środowisku w związku z zagrożeniem spowodowanym odpadami.

Należy zatem podkreślić, że prognoza oddziaływania na środowisko opracowywana dla strategicznych dokumentów, takich jak wojewódzki plan gospodarki odpadami z założenia nie jest dokumentacją szczegółową, odnoszącą się do skutków oddziaływania poszczególnych inwestycji na środowisko w tym na obszary Natura 2000. Jej głównym

bowiem celem jest odniesienie się treści planistycznej dokumentu do polityki ekologicznej państwa oraz zasad zrównoważonego rozwoju, a także określenie kierunku gospodarki odpadami na terenie województwa z punktu widzenia potrzeby jej realizacji.

Z przeprowadzonej przez autora niniejszego opracowania analizy prognoz oddziaływania na środowisko 11 wojewódzkich planów gospodarki odpadami[19] wynika, że w sposób bardzo różny dokonują one analizy i oceny przewidzianych w nich rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami na znajdujące się na terenie danego województwa obszary Natura 2000.

W prognozie oddziaływania na środowisko wojewódzkiego planu gospodarki odpadami dla województwa podlaskiego w sposób ogólny stwierdza się, że ?realizacja Planu gospodarki odpadami województwa podlaskiego nie będzie miała wpływu na obiekty i obszary chronione, w tym na obszary Natura 2000. Natomiast dla obiektów planowanych, w

ramach prac studialno-projektowych należy przeanalizować czy obiekty te będą miały wpływ na obszary Natura 2000 znajdujące się na terenie województwa podlaskiego. Obiekty nie spełniające w tym zakresie standardów nie będą mogły być realizowane w planowanych lokalizacjach.?[20] Poza tym ogólnym stwierdzeniem prognoza odnosi się szczegółowo do jednej planowanej inwestycji tj. planowanej w Białymstoku spalarni odpadów analizując szczegółowo położenie inwestycji w stosunku do obszarów Natura 2000.

Jako jedna z czterech analizowanych prognoz oddziaływania na środowisko prognoza dla wojewódzkiego planu gospodarki odpadami dla wielkopolski na lata 2012-2017 w sposób bardzo szczegółowy dokonuje analizy inwestycji planowanych w projekcie planu zestawiając ich planowana lokalizację z 78 znajdującymi się na terenie województwa wielkopolskiego obszarami  Natura  2000.

Prognoza stwierdza, że ?spośród  inwestycji  zaplanowanych  w  projekcie  Planu  jedynie  kilka  znajduje  się  w  kolizji  z  tymi obszarami lub sąsiedztwo danej inwestycji może wpływać na dany obszar.?[21] wskazując jednocześnie o jakie rodzaje inwestycji w zakresie gospodarki odpadami chodzi. W odrębnej tabeli prognoza dokonuje przeanalizowania lokalizacji w/w inwestycji pod kątem wystąpienia oddziaływania na obszary Natura 2000. W  przypadku  wystąpienia  oddziaływania  opisano  potencjalny  wpływ  inwestycji  na  obszary Natura 2000 oraz zaproponowano środki minimalizujące negatywne oddziaływania.

W ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Obszarów Natura 2000 na terenie województwa wielkopolskiego wyznaczono 19 obszarów specjalnej ochrony ptaków i 59 obszarów o znaczeniu wspólnotowym. Prognoza dokonuje szczegółowej analizy każdego z obszarów zestawiając go z planowanymi inwestycjami w zakresie gospodarki odpadami wskazując na lokalizację danej inwestycji w stosunku do granic obszaru i wskazując na ewentualne oddziaływanie na obszar Natura 2000.

W podobny sposób dokonuje analizy prognoza oddziaływania na środowisko wojewódzkiego plany gospodarki odpadami dla województwa śląskiego, opolskiego, świętokrzyskiego.

Pozostałe prognozy dokonują analizy w sposób ogólny tak jak w przypadku województwa podlaskiego.

Zgodnie z art.51 ust.2 pkt e i ust.3 Ustawy o udostępnianiu informacji, prognoza oddziaływania na środowisko powinna zawierać przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy oraz przedstawiać rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru ? rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

W związku z treścią przytoczonego przepisu należy postawić pytanie, czy sporządzenie analizy i oceny oddziaływania rozwiązań zawartych w wojewódzkich planach gospodarki odpadami na środowisko, czyni zadość celowi jaki ma spełnić?

 W ocenie autora niniejszego opracowania, nie.

Skoro bowiem  prawidłowo przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko lub ocena oddziaływania na obszary Natura 2000 umożliwia wybór rozwiązań najkorzystniejszych dla środowiska, w tym dla obszarów Natura 2000 oraz podejmowanie racjonalnych decyzji odnośnie gospodarowania zasobami środowiskowymi, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, procedura ta staje się kluczowym instrumentem ochrony przyrody, umożliwiając zachowanie różnorodności biologicznej i bogactwa przyrodniczego a zatem powinna być przygotowana z uwzględnieniem wymogów ustawowych wynikających z przepisów Ustawy o udostępnianiu informacji.

Niestety większość z przeanalizowanych prognoza odziaływania na środowisko sporządzonych dla wojewódzkich planów gospodarki odpadami czyni to w sposób bardzo ogólny. Być może dlatego, że kwestia oddziaływania poszczególnych działań inwestycyjnych jest każdorazowo przedmiotem indywidualnej oceny dokonywanej przez właściwe organy administracji. Zgodnie z art.59 ust.2 Ustawy o udostępnianiu informacji, realizacja planowanego przedsięwzięcia wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli:

1) przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony;

2) obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 został stwierdzony na podstawie art.96 ust.1 ustawy o udostępnianiu informacji.

Przez ?przedsięwzięcie? Ustawa o udostępnianiu informacji rozumie ?zamierzenie budowlane lub inną ingerencję w środowisko polegającą na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu, w tym również na wydobywaniu kopalin; przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako jedno przedsięwzięcie, także jeżeli są one realizowane przez różne podmioty?.

Bez wątpienia zatem realizacja inwestycji polegającej na budowie lub rozbudowie instalacji służącej  zagospodarowaniu odpadów jest ?przedsięwzięciem? w rozumieniu w/w definicji.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko[22] określa rodzaje przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, rodzaje przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko oraz przypadki, w których zmiany dokonywane w obiektach są kwalifikowane jako przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz mogą potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w/w Rozporządzenie zalicza np.  instalacje do oczyszczania ścieków przewidziane do obsługi nie mniej niż 100 000 równoważnych mieszkańców w rozumieniu art.43 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. ? Prawo wodne[23] instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym składowiska odpadów niebezpiecznych oraz miejsca retencji powierzchniowej odpadów niebezpiecznych, stacje demontażu w rozumieniu ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji[24], miejsca demontażu statków, strzępiarki złomu, zakłady przetwarzania w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym[25], w których przetwarzany jest zużyty sprzęt zawierający substancje i preparaty niebezpieczne, zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, o których mowa w art.63 ust.1 pkt 2 lub ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach[26], prowadzące przetwarzanie i recykling zużytych baterii i akumulatorów stanowiących odpad niebezpieczny, instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne przy zastosowaniu procesów termicznych lub chemicznych, w tym instalacje do krakingu odpadów, z wyłączeniem instalacji spalających odpady będące biomasą w rozumieniu przepisów o standardach emisyjnych z instalacji, składowiska odpadów inne niż wymienione w pkt 41, mogące przyjmować odpady w ilości nie mniejszej niż 10 t na dobę lub o całkowitej pojemności nie mniejszej niż 25 000 t.

W przypadku przedsięwzięć zaliczonych do w/w kategorii ocena oddziaływania na środowisko przeprowadzana będzie w ramach oceny oddziaływania na środowisko, kończącej się wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W ramach tej oceny dokonuje się także oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 analizując oraz oceniając oddziaływanie przedsięwzięcia na ten obszar, biorąc pod uwagę także skumulowane oddziaływanie przedsięwzięcia z innymi przedsięwzięciami.

W przypadku przedsięwzięć innych niż mogących znacząco oddziaływać na środowisko, mogą one wymagać przeprowadzenia oceny oddziaływania, jeżeli dane przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z jej ochrony. Dotyczy to jednak tylko tych przedsięwzięć, które wymagają uzyskania jakiejkolwiek decyzji inwestycyjnej, np. decyzji o warunkach zabudowy, czy decyzji o pozwoleniu na budowę. Wówczas ocena ta odbywać się będzie w ramach postępowania przed wydaniem decyzji inwestycyjnej i ograniczona jest jedynie do kwestii dotyczących wpływu na obszar Natura 2000.

W szczególnych przypadkach, zgodnie z art. 34 Ustawy o ochronie przyrody istnieje możliwość realizacji działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na obszary Natura 2000, jeżeli działania te wynikają z przesłanek nadrzędnego interesu publicznego, udokumentowany zostanie brak rozwiązań alternatywnych oraz zapewni się wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. Dodatkowo, jeżeli przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na siedliska i gatunki priorytetowe, przed wydaniem zgody na jego realizację należy wystąpić o opinię do Komisji Europejskiej. Opinia taka jest konieczna, gdy inwestycja będzie realizowała inny nadrzędny interes publiczny, wykraczający poza cele związane ze zdrowiem publicznym, bezpieczeństwem powszechnym lub pozytywnymi skutkami o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska.

Przywołany przepis daje, w szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwość realizowania inwestycji na obszarze Natura 2000 lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie.

Zgodnie z tezą Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedzibą w Olsztynie
z dnia 13 grudnia 2011 r. sygn. Akt II SA/01878/11
?Organ administracji może wydać zezwolenie na realizację planu lub przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na siedlisko przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, w przypadku gdy zachodzi jedna z przesłanek określonych w art. 27 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) i brak jest rozwiązań alternatywnych w stosunku do tych zawartych w planowanym lub projektowanym przedsięwzięciu. Przy czym organ administracji musi rozważyć istnienie faktycznych rozwiązań alternatywnych, czyli uwzględniających także koszty środowiskowe czy społeczne realizacji alternatywnych rozwiązań. Zatem istnienie alternatywnego rozwiązania należy rozważać, mając na uwadze nie tylko szczególną potrzebę ochrony dóbr objętych specjalnymi formami ochrony przyrody (np. obszarów o znaczeniu międzynarodowym objętych siecią ?Natura 2000?), ale także potrzeby racjonalnego równoważenia racji ochrony tych obszarów z innymi względami (m.in. społecznymi czy zachowania zasobów przyrody nieobjętych szczególnymi formami ochrony), nie pomijając zasady zrównoważonego rozwoju.?

Reasumując powyższe każda planowana inwestycja dotycząca gospodarki odpadami, która jest wymieniona w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wymaga ścisłej współpracy pomiędzy inwestorem jak również przyrodnikami. Celem postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla realizacji tego typu inwestycji (mogącej znacząco oddziaływać na siedliska i gatunki chronione w obszarze Natura 2000) zlokalizowanej w obrębie obszaru Natura 2000 lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie jest takie przeprowadzenie procesu decyzyjnego, aby podejmowane ze względów gospodarczych, społecznych czy wymaganych z punktu widzenia realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami, działania w jak najmniejszym stopniu zagrażały zdrowiu i jakości życia ludzi, a także zachowaniu ogólnie pojętych warunków środowiskowych, w tym różnorodności biologicznej i trwałości ekosystemów.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że wdrażanie na terenie Polski jak i każdego innego kraju programu Natura 2000 nie stanowi zagrożenia dla procesów inwestycyjnych, a jedynie kierunkuje je tam, gdzie ich przeprowadzenie będzie miało mniejszy wpływ na przyrodę, minimalizując w ten sposób ich ogólny wpływ na środowisko. Zabronione jest jedynie realizowanie takich inwestycji, czy działań, które mogą znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony danego obszaru Natura 2000.

Niestety brak jest zestawień, które pokazywałyby ile instalacji do zagospodarowania odpadów na terenie Polski położonych jest na terenie obszarów Natura 2000 lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie, zatem nie dokonując analizy każdego z takich poszczególnych przypadków nie jest możliwe wyciagnięcie wniosków co do wzajemnej relacji instalacji do zagospodarowania odpadów i obszarów Natura 2000 w kontekście zasadniczych celów jakim maja służyć.

Nie mniej jednak, w ocenie autora instrumenty prawne zawarte w polskim ustawodawstwie dotyczące ochrony celów i przedmiotu obszarów Natura 2000 nie ograniczają, a służą realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami.